Ansiedade e abrelatas

transmuta, de Xabier Cordal, foi presentado no Centro Social Bou Eva o 26 de xaneiro de 2013. Acompañaron tamén ao poeta Alberto Lema e Francisco Sampedro.

Xabier Cordal. transmuta. Edicións Xerais, 2012

Tratarei de ler sobre as voltas para entrar, por dicir algo, en transmuta. Anotacións en lapis antes e despois do paso por Google, fotocopiar o “dramatis personae” e intentar que se corresponda con cada poema, non vaia ser que estea por orde. Incomodarme coa falta de puntualidade que me fixo perder a intervención de Oriana Méndez cando se presentou na feira do libro en Compostela a primavera pasada. Incomodarme coa falta de memoria que me imposibilita o acceso a moito do que alí dixo Arturo Casas. Ler os catro libros que escribiu antes. Desistir de case todo o anterior. Ler de novo.

Polo medio acudir a un texto xornalístico deses que se len poucos, a entrevista que a Cordal lle fixo Daniel Salgado en xuño de 2012 e que se publicou en “Luces”, suplemento de cultura de cando había verdadeiramente El País Galicia. […]

Para continuar lendo: “Ansiedade e abrelatas“

Todos os enforcados morren empalmados

foto: Adrián Estévez

texto lido na presentación de Gran tiburón branco. Con Samuel Solleiro e Manuel Bragado. 30-outubro-2012, Libraría Couceiro

[…]

Samuel Solleiro quere estar na misa, na procesión e repicando. Escribiu en dúas zebras, o blog que abriu cando estaba a piques de saír o libro, cinco anotacións a mala idea, unha por cada relato, supoñemos que co obxectivo de adiantarse aos críticos que andan por aí poñendo etiquetas e cando se atopan extravertidos mesmo queren quedar a tomar un café para facer o canon. Samuel sabe, así e todo, que é traballo inútil e que a propiedade intelectual é un roubo.

Samuel Solleiro ten nome de profeta. Os profetas tiveron un encontro coa divindade, que lles mandou traernos unha mensaxe sobre o que ha acontecer no tempo futuro. O profeta Samuel seica tamén foi o último xuíz de Israel. Samuel Solleiro le a Saul Bellow e a Phillip Roth e ten fama de roñón, léase no sentido de “poemas do si roñón”, que dixo o poeta Manuel Outeiriño. O primeiro libro de Samuel Solleiro titulouse Elexías a Deus e ao Diaño. Samuel Solleiro ten costume de andar vivindo en sitios con catedral cristiá, Tui, Compostela, Le Mans. Ata aquí o determinismo, espero. […]

Para seguir lendo: duaszebras.blogspot.com.es

«Se a tecnoloxía substitúe o tacto pode resultar perigosísima»

Fran Alonso (Vigo, 1963) gusta de pensar nos seus libros coa imaxe da pasarela dun aeroporto, na posibilidade de camiñarmos por riba pero que algo recomece. As últimas pisadas están en Ninguén (Xerais, 2011), texto que nos deixa agardando por ver se no seguinte, ese ao que lle atribúe nesta conversa un maior nivel de pescuda formal, volta a señora Lola ao bar das Tortillas para os obreiros. Fala tamén do oficio de editor hoxe, dunha vontade decidida de dialogar co seu tempo, dos 90 como a década en que atopou as persoas que o acompañan na escrita.

ProTexta: Publica Ninguén dez anos despois de Males de cabeza (Xerais, 2001) e no epílogo desbota un enlace directo co que era o seu último título de narrativa para adultos. Por que?
Fran Alonso: A estrutura garda relación con Males de cabeza e tamén con Cemiterio de elefantes (Xerais, 1994), por ese camiño de exploración entre o relato e a novela. Intenta esvaer os xéneros; no próximo libro aínda o levarei a un extremo moito maior, e aí acabo con ese tipo de experimentación. Ninguén explora as relacións humanas de vecindade incorporando dúas metáforas, un edificio e as novas tecnoloxía, e iso emparéntao máis con Silencio (Nigra, 1995). En Males de cabeza están os problemas que o individuo sofre coas novas formas de sociedade. Pero aquí non exploro tanto a psicoloxía dos personaxes como o contorno. Iso fai que este libro parta directamente de Silencio e de Balada solitaria (Edições Eterogémeas, 2004), poemario que só se publicou en Portugal e que agora está reproducido en Transición (Franouren, 2011).

P.:O epílogo do libro foi anotado pola crítica como innecesario. Que pensa?
F. A.: Evidentemente un crítico non necesita ese epílogo, pero cando escribo quero dirixirme á xente que segue os meus libros, aos meus lectores habituais. Esas persoas existen e necesito esa comunicación directa. É unha chiscadela de complicidade con eses lectores, na que lles dou pistas ou referencias para situar o libro. […]

Para continuar lendo:
Entrevista. ProTexta, revista de libros de TEMPOS Novos, 19. 2012

perfil: Manuel M. Barreiro // crítica de Ninguén: Oriana Méndez // fotos: Tamara de la Fuente

«Algúns críticos pensan que contar de xeito convencional é ordinario»

Asasinato no Consello Nacional (Xerais, 2010) parece xa destinada a que volvamos cavilar na autonomía do campo literario. Os datos biográficos mínimos do autor –Lausanne, Suíza, 1976– non recollen o seu ligame xeográfico co aquí. Malia isto, Ourense pesa na conversa e na súa escrita canda os referentes do xénero negro, modalidade en que se sitúa con determinación e na que coloca a súa querenza polos personaxes solitarios. Nas liñas que seguen, tamén, a porción de dificultade agochada na tarefa de entrevistar a quen estudou para xornalista.

ProTexta: Que pensa da etiqueta “thriller político” para Asasinato no Consello Nacional?
Diego Ameixeiras: É unha novela de corte bastante clásico, unha novela negra que lle ofrece ao lector unha investigación paralela, unha oficial da policía e outra a cargo do detective. Hai un enigma por resolver. Entendo que a etiqueta é unha forma de identificala, sobre todo pola trama arredor do mundo político do nacionalismo. Iso intentei casalo cos trazos paradigmáticos da novela negra, e si, pódese entender como thriller político.

P.: Por que decidiu escribila?
D. A.: Tiña en mente escribir unha intriga política ambientada nunha cidade galega actual e con referentes moi próximos no tempo. Apetecíame recrear unha trama deste tipo e cando empecei a ver todos os sucesos que foron ocorrendo despois da derrota electora do bipartito decateime de que aí había un material xornalístico que me podía servir de base. Durante moito tempo tamén tiña na cabeza a novela de Montalbán [Asesinato en el Comité Central], unha das miñas preferidas da serie Carvalho, e pensei que podía tamén facerlle unha pequena homenaxe. Aínda que non vai máis alá do título, porque nin a trama nin os personaxes teñen nada que ver coa novela de Montalbán. Pensei que toda esa crise interna do nacionalismo parlamentario me podía dar un pano de fondo para escribir unha intriga política verosímil. Tiña un material, unha crónica que contaron moi ben os compañeiros xornalistas, e collina como base para unha historia evidentemente de ficción. Apetecíame, despois das primeiras novelas cun mundo de política ficción, que non existe, meterme un pouco máis directamente coa realidade. […]

Para continuar lendo:
Entrevista. ProTexta, revista de libros de TEMPOS Novos, 16. 2010

perfil: Camilo Franco // crítica de Asasinato no Consello Nacional: Ramón F. Mariño          // fotos: Mario LLorca

 

«Son un moderno que estraña o perdido e que escribiu un libro clásico»

Fala Suso de Toro (Santiago, 1956) de Sete palabras (Xerais, 2009) como cifra que abre o entendemento de todo canto leva escrito. Así falte Nano, e o que quede xa non sexa necesariamente para a plusvalía na ollada que o narrador deita sobre o mundo, a pescuda na construción do suxeito masculino continúa aí. Confrontar as súas ideas sobre a identidade motivou a conversa con Rebeca Baceiredo (Ourense, 1979) investigadora nunha liña de pensamento interrelacionada. O disenso marcou os tempos e fixo que as liñas de discurso se tocasen.

Rebeca Baceiredo: Dis que segues a liña do apelido, o legado do pai. Penso que o protagonista busca a identidade máis cá subxectividade. Entendes a identidade como un espazo civil, como unha proxección pública, como un eu fronte a un si mesmo?
Suso de Toro: Utilicei a literatura como instrumento de coñecemento cuns obxectivos moi concretos, pescudar unha historia de familia. Chámolle novela por chamarlle algo pero está máis cerca do conto e o conto sempre é o camiño iniciático, do coñecemento persoal. Tento reconstruír a miña subxectividade, este libro é unha historia moi persoal. A viaxe é de coñecemento e de transformación e pódese dicir que o libro me constrúe nunha parte.

R. B.: Cal é esa transformación?
S. de T.: Coñecer a miña historia e facerme dono dela, na medida en que a verbalizo, na medida en que a escribo.

R. B.: É unha apropiación que chega a un espazo de subxectividade. Dis: “un home ten que saber de onde vén”. Non abonda con saber en termos máis subxectivos? Aí é onde entra a diferenza entre identidade e subxectividade.
S. de T.: Se non fixese esa pescuda cun obxectivo concreto, que me esixía uns métodos, trapalleiros, co que iso ten de regrado e de humilde, non conseguía o que conseguín. Ese progreso é un camiño tamén de madurecemento, é o que che permite gañar a historia.

Para continuar lendo:
Entrevista. ProTexta, revista de libros de TEMPOS Novos, 13. 2010

conversan Rebeca Baceiredo e Suso de Toro // perfil: Xosé Hermida // crítica de Sete palabras: Iago Martínez [ProTexta 12] // fotos: Tamara de la Fuente // edición: Ana Salgado

«Poñerlle nomes, rostros, unha historia fai o horror tanxible»

Ter para Sol de Inverno (Premio Xerais 2009) unha ollada desde a ficción e outra desde a historia foi o motivo da conversa. Cadraban así a narradora de Resistencia, Rosa Aneiros (Meiras-Valdoviño, 1976), e Eliseo Fernandez (Ferrol, 1967) historiador do anarquismo ou do exilio que acaba de traballar no documental Memorias rotas: a balada do comandante Moreno. Detalles miúdos da novela xuntáronse no discurso de ambos a unha reflexión sobre os modos de representar a fractura que vén do 36 e a súa pegada no noso tempo e lugar.

Eliseo Fernández: Na presentación do libro en Ferrol falaches de como Inverno quería lembrar e a irma, Rebeca, esquecer. Paréceme unha idea moi viva e presente na sociedade.
Rosa Aneiros: Defendía que Sol de Inverno é unha novela de personaxe pero coa memoria da protagonista van todas as memorias que a acompañan. Con ela cóntanse outras moitas historias que teñen un papel para a construción do propio personaxe como antagonistas de Inverno. Unha delas é a de Rebeca, nesa imaxe en que sacode constantemente os pés, non quere levar areas neles, e mentres lle rabuñen os pés está incómoda. Quere esquecer iso e levar outra vida. É diferente ao caso de Rafael, o gabeeiro, de quen Carmen di que para el a guerra foi a salvación. É paradoxal que exista algunha xente á que a guerra lle permitiu vivir unha vida que nunca tería vivido se quedase aquí.

E. F.: Vexo ademais unha novela moi ambiciosa, con moitos personaxes e moitas historias.
R. A.: Como escritora non a vexo tan ambiciosa porque foi traballada por partes. Cando remataba a parte de Antes, empezaba Barcelona. Foi construída pouco a pouco e apetecíame meter aquilo que acontece no mundo e nos inflúe, como todo depende da ambición e da necesidade de cada persoa. Un personaxe que me gusta especialmente, porque me custou moito escribilo e porque hai moitas mentiras del no libro, é o pai de Inverno, Alfredo, un dos mais iceberg da novela, ten moito e deixase ver só un pouco. Nel esta resumida a novela, o que queremos deixar ver de nós, o que agocharmos, e o que non sempre é o que parece. No seu caso hai unha ambición desmedida por ser sempre o protagonista, nese sentido comentaba que o contrasta tamén coa súa nai. Necesita esa loita pola eterna xuventude, por continuar vivo e por uns ideais. A novela técese con moitas historias, unhas que procurei que non se visen e si se ven e outras que pensaba que se vían máis claramente e parece que non. Probablemente niso trabúcome porque procuro non construír heroes nin heroínas e ao final acaban saíndo, pero hai un xogo de contradicións, na propia Inverno por moitos desenganos que leva.

Para continuar lendo:

Entrevista. ProTexta, revista de libros de TEMPOS Novos, 11. 2009

conversan Rosa Aneiros e Eliseo Fernández // perfil: Sonia Díaz // crítica de Sol de Inverno: Oriana Méndez // fotos: Olalla Lojo // edición: Ana Salgado

«O esquecemento é a principal ferramenta de control das mentes»

Os grouchos e A corpo aberto viron luz en 2008 para compilar a escrita xornalística última de Manuel Rivas (A Coruña, 1957). Dous elos máis nun macrotexto que conforman, por caso, Galicia, Galicia e, no que ha vir, os poemas de A desaparición da neve. Porque a ollada é común e non se avén a xéneros, as mulleres levan cousas na cabeza dunha obra de Rivas para outra. Aquí: dornas fronte a Titanic, rumor confrontado a ruído, voces baixas arrepostas á maquinaria pesada da historia. Contra principios de irrealidade, V Internacional.

Andar con Rivas un par de rúas da Coruña é sentir un mapa que sobarda a xeografía e está n’Os libros arden mal (Xerais, 2006). Se paramos diante da que foi morada de Casares Quiroga lembra camiñar por Panadeiras de cativo, a docería de en fronte. O Campo da Leña muda en Campo da Forca porque os lugares teñen voz. A súa é serena e a conversa na cervexaría Dublín, horas demoradas.

ProTexta: A corpo aberto é o noveno volume que compila a súa escrita nos xornais, logo d’Os grouchos (Xerais, 2008), tamén deste ano. É este un traballo de recolleita e escolma?
Manuel Rivas: Non se trata tanto de abranguer un período, ten vontade de ser unha narración, ter un relato, un rumor. Incorpora diferentes xéneros dentro do xornalismo, entre eles o artigo de intervención, que no libro ten adrede unha estrutura como de blogue. Hai un traballo especial de escolma, mais tamén de urdir as follas que quería na procura desa narración. Sabendo que a natureza e a orixe desas pezas é diferente, resultaba particularmente interesante achegarse a facer con elas un relato. Afronteino cunha importancia especial porque recoller estas follas, para min as últimas do outono, é unha especie de fin de camiño.

P.: Cales pensa que poden ser as mudanzas no contacto cos lectores entre os dous soportes, o xornal e o libro?
M. R.: Na nosa percepción vemos o mundo como algo en cachizas. Un dos sentidos do noso traballo sería ser costureiros, intentar enfiar causas e efectos e tecer un texto con iso que aparece en anacos aparentemente desconexos, afastados ou fanados. Texto e tecido teñen moito que ver, mesmo na súa etimoloxía. A importancia do libro estaría en presentar o tecido. Tiña moito material, mesmo me preguntaba “como puiden escribir tanto?”, se non era demais. Pero estou especialmente satisfeito con este tecido que se chama A corpo aberto, penso que ten unha harmonía. Textos de actualidade e polo medio o que chamaría unha novela breve, a reportaxe sobre a familia Oesterheld, que é dos últimos textos en que máis me esmerei, que me fixo cavar máis na condición humana. Porque todo texto ten que ser primeiramente unha experiencia para un, non proxectada só no lector. Por iso falo de “a corpo aberto”. Os chineses falan duns pintores que necesitan anos para facer un caranguexo e doutros que o pintan coa palma da man, sen agardar polo pincel. Eses dous tempos están no libro e constitúen unha certa simetría. […]

Para continuar lendo:
Entrevista. ProTexta, revista de libros de TEMPOS Novos, 9. 2009

perfil: Xosé Manuel Pereiro // crítica de A corpo aberto: Xiana Arias // fotos: Tamara de la Fuente

Vigo non é o belén da Caixa

ANXO ANGUEIRA. Fóra do Sagrado. Edicións Xerais, Vigo, 2007

Levándolle a contra a Martín Códax volve Anxo Angueira aos dez anos de Libro da vertixe ao campo poético, con título ateo. Non hai adro da igrexa e a fermosura está lonxe da (auto)contemplación. O poema longo que é Fóra do sagrado constrúese, xa ocorría n’O valo de Manselle, sobre a forza de antropónimos e topónimos, acrecentada por unha rede basta de referencias textuais e históricas de alento espiral e focalización nese século XX que é tamén cerne de Contra Maquieiro (2005) e de Liste, pronunciado Líster (2007), o último documental de Margarita Ledo Andión.

En canto certifica a existencia dunha cidade amada por sobre todas as cidades do mundo, a voz lírica realiza un percorrido intertextual que vai de Meendinho a Oriana Méndez, coma quen di polo noso discurso poético todo, e que se insire no espazo ideolóxico marxista que vertebra as Redes Escarlata. [….]

Continuar lendo:

Recensión. ProTexta, revista de libros de TEMPOS Novos, 5. 2008

Relear os adxectivos

Recensión. LG3–culturagalega.org. 2006

CAMILO FRANCO. Palabras contadas. Edicións Xerais, 2006

Camilo Franco pode escribir, expor en salas de arte contemporánea, inaugurar onda nós o concepto de “intertextilidade”, andar a voltas coa creación dixital ou conducir happenings e nin por iso acudimos a palabras como polifacético ou multidisciplinar, malia non acreditarmos na pretensión de intranscendencia en todo este labor. Esa que xa había no libro anterior, Por conto alleo (2003), unha caste de experimento cibernético de brevidade e inmediatez traspasado ao papel.
Este Palabras contadas (Xerais, 2006) chéganos con esa vontade de ir á contra –teima na súa literatura e mais na crítica radiofónica, tamén naquel discurso xornalístico menos mediado– aquí en extensión pero sobre todo en modalidade “inevitabelmente paródica”. Se atendemos as palabras do autor recollemos a idea de que andamos nun sistema cultural que vive pendente do pasado, extraviado entre o urxente e o importante.

No arco creado polas poucas palabras morte, soidade, amor, violencia, caben os 139 relatos deste libro –coma quen di a literatura toda– e cara aí, entre outras cuestións talvez máis conxunturais no que de mediáticas teñen, chámense número de páxinas dunha novela ou narrativa da memoria, pensamos que apunta o adxectivo ´importante´ nun autor que tende a fuxir deles, a evidenciar as fendas. […]

Para continuar lendo: culturagalega.org/lg3

O Plan Ibarretxe contado aos nenos

Recensión. LG3–culturagalega.org. 2005

BERNARDO ATXAGA. O fillo do acordeonista. Edicións Xerais, 2004

Chega O fillo do acordeonista, á última contribución á narrativa de Bernardo Atxaga, ás mans do lector galego grazas ao traballo de Edicións Xerais e faino con tempo e, sen dúbida, vontade de atinxir o interese dun público que se sabe reticente a pasar pola tradución ao castelán para acceder a un universo ficcional que, neste caso, vén do celebrado Obabakoak (Premio Nacional, 1988), recolle moitos dos temas anteriores, e sitúase nun horizonte de expectativas que ten moito de Galeuska –en sentido amplo, alén do nacionalismo literario–. Non podemos logo deixar de agradecer o esforzo de Xerais, malia atoparmos algunha incorrección morfolóxica que empece por veces a lectura, e que sería doadamente resolúbel cun mínimo traballo corrector no caso dunha hipotética segunda edición.

Conecta esta novela, no que ten de documento histórico-memorialístico, con boa parte da máis recoñecida narrativa galega última, esa que nos quere contar o que ocorreu desde a Guerra civil até hoxe tamén desde o plano ficcional aínda que con moi diferentes tons e sensibilidades, e que iría desde O lapis do carpinteiro até No ventre do silencio. […]

Continuar lendo: culturagalega.org/lg3